अभिभावको मन जित्दै, विद्यार्थीको चाप बढ्दै, अभिभावकलाई स्वरोजगार बनाउँदै

दाङ ।  तुलसीपुर उपमहानगरपालिका ६ मा रहेको माध्यामिक विद्यालय तुलसीपुर सेन्टरले विद्यार्थीहरूसँगै अभिभावकहरूलाई पनि निःशुल्क सीप मूलक तालिम दिन थालेपछि विद्यालय सबैको रोजाइमा पर्न थालेको छ । तुलसीपुर उपमहानगरपालिका ६ बस्ने सरिता विष्टले गत शैक्षिक सत्रमा आफ्ना छोराछोरीलाई तुलसीपुर ६ मा रहेको माध्यामिक विद्यालय सेन्टरमा भर्ना गरिन् । उनले छोरालाई कक्षा ७ सम्म र छोरीलाई कक्षा ४ सम्म बोर्डिङ स्कुलमा पढाएकी थिइन् । तर, मावि सेन्टरमा बोर्डिङ स्कुलको जस्तै पढाइ हुन थालेपछि विद्यालयमा पढाउन थालेको भन्दै उनले छोराछोरीको पढाइ राम्रो भएको समेत बताइन् ।

उनले भनिन्,‘ बोर्डिङ स्कुलमा पर्दा पनि छोराछोरीको पढाइ राम्रो थियो । अहिले यस विद्यालयमा पढ्न लागेको एक वर्ष भयो । यहाँ पनि राम्रो पढाइ छ । अब सरकारी विद्यालयमा बोर्डिङ स्कुलको जस्तो पढाइ र सुविधा पाइन्छ , भने किन धेरै पैसा खर्च गर्ने भनेर यहाँ भर्ना गरेका हौँ । यहाँको पढाइले गर्दा म धेरै खुशी भएकी छु ।’ यस्तै उनले यस विद्यालयमा पढाइदेखि सबै कुराहरू राम्रो हुँदा पनि आफूहरूको मन जितेको समेत बताइन् । उनले विद्यालयमा भर्ना गर्दा पनि सजिलो नभएको पनि बताइन् । अन्य विद्यालयमा भएको भए विद्यार्थीहरू खोजी खोजी भर्ना गरिन्थ्यो होला । तर, यस विद्यालयमा छोराछोरी भर्ना गर्न सजिलो नभएको उनको भनाइ छ ।

अभिभावकलाई ३ महिने निःशुल्क तालिम

यस्तै विद्यालयले बेरोजगार अभिभावकहरूलाई स्वरोजगार बनाउनको लागि सिटिइभिटीको सहयोगको प्रत्येक वर्ष बेरोजगार अभिभावकहरूलाई लक्षित गरेर निःशुल्क कम्प्युटर अपरेटर र घर वाइरिङ सम्बन्धी सीप मूलक लेबल एक र दुईको तालिम दिँदै आएको छ । अहिले ४० जना अभिभावकले कम्प्युटर अपरेटर तालिम लिँदै आएका छन् । सरिताले पनि अहिले ३ महिने कम्प्युटर अपरेटर तालिम छोराछोरी पढ्न विद्यालयबाट निःशुल्क पाउँदा धेरै खुशी लागेको बताइन् । छोराछोरीसँग विद्यालय आएर पढेर जादा निकै खुशी लाग्ने गरेको उनको भनाइ छ ।

उनले तालिमसँगै प्रत्येक दिन खाजा खर्च भनेर ५० रुपैयाँ पाइने गरेको पनि उनले बताइन् । उनले भनिन्,‘ म यो तालिम नलिदासम्म घरमा त्यतिकै बस्दै आएकी थिए । तर, अहिले कम्प्युटरको लिएर धेरै फाइदा भएको छ । घरमा त्यतिकै बसेर समय बितिरहेको थियो । अब यो सीपबाट म केही आत्मनिर्भर बन्न सक्छु, जस्तो लागेको छ । यसरी छोराछोरी पढ्ने विद्यालयले अभिभावकलाई स्वरोजगार बनाउने उद्देश्य राखेको हुँदा पनि सबैको मन जित्न थालेको छ ।’

निःशुल्क पढ्दै, पैसा पाउँदै

विद्यालयले स्विच सरकारको सहयोगमा कक्षा १० पछि निःशुल्क प्रि डिप्लोमा अन्तर्गत आईटी र इलेक्ट्रिकल विषयमा २ वर्षीय पढाइ भइरहेको छ । यस विषय पढ्ने विद्यार्थीले ४० हजारदेखि ५२ हजारसम्म पैसा पाउने गरेको विद्यालयका प्रअ पौडेलले बताए । उनका अनुसार विद्यार्थीहरूलाई ड्रेस र बिमाको व्यवस्था समेत हुने गरेको छ । यस्तै रोल्पा सुनछहरी गाउँपालिकाका दिल बहादुर सार्कीले निःशुल्क प्रि आईटी डिप्लोमा पढ्दै आएका छन् । उनले विद्यालयमा निःशुल्क आफूले रोजेको विषय पढ्न पाउँदा धेरै खुशी लागेको पनि बताए ।

उनका अनुसार विद्यालयले दैनिक खाजा खर्च ७५ रुपैयाँ र ड्रेसको लागि पैसा दिने गरेको छ । यस्तै उनले आफू कक्षा १२ सम्म रोल्पामा पढेको भएयता पनि अहिले यस विद्यालयमा निःशुल्क पढ्न पाउँदा धेरै खुशी लागेको बताए ।उनले भने,‘ अहिले निःशुल्क पढ्दै आएका छौँ । खाजा खर्च र ड्रेस पनि पाउँदै आएका छौँ । तर, टाढाबाट पढ्न आउने विद्यार्थीहरूलाई छात्रवास भए अझ राम्रो हुन्थ्यो । यही विषय बाहिर पढ्नको लागि २ / ४ लाख खर्च लाग्थ्यो, होला तर, यहाँ निःशुल्क पढ्न पाएका छौँ ।’ यस्तै उनले आफू कक्षा १ देखि १२ सम्म सरकारी विद्यालयमा पढेको हुँदा पनि आईटी विषय अंग्रेजी माध्यममा बढ्नु पर्दा बुझाईमा केही समस्या हुने गरेको पनि बताए ।

यस्तै सल्यानकी लक्ष्मी न्यौपानेले पनि यही विषय पढ्दै आएकी छन् । उनले पनि विद्यालयमा निःशुल्क पढ्न पाउँदा धेरै खुशी लागेको बताइन् । उनी पनि कक्षा १२ सम्म सल्यानमा पढेर यो विषय पढ्नको लागि मावि सेन्टरमा आएकी हुन् । यस्तै उनले आफ्नो भित्री इच्छा पनि आईटी विषय पढ्ने भएको र विद्यालयमा निःशुल्क पढ्न पाइने भएकाले आएको बताइन् ।

उनका अनुसार पछिल्लो समय आईटी विषय पढ्न छात्राहरूको रुचि बढ्दै गएको छ । आफ्नो कक्षामा पनि छात्र भन्दा छात्राहरू धेरै भएको उनको भनाइ छ । उनले भनिन्,‘ मेरो इच्छा पनि आईटी पर्ने थियो । सल्यानमा कक्षा १२ सम्म अरु विषय पढे । पछि यहाँ निःशुल्क पढ्न मिल्ने थाहा पाएपछि घरपरिवारले पनि पठाउनु भयो । अहिले आफ्नो रुचिको विषय पढ्न पाउँदा धेरै खुशी लागेको छ । ’ यस्तै उनले अन्य विषयमा भन्दा आईटी विषयमा राम्रोसँग पढेपछि जागिर पाउने सम्भावना बढि हुने भएकाले पनि आकर्षण बढ्दै गएको पनि बताइन् ।

विद्यार्थी आउने क्रम बढ्दै भौतिक संरचनाको अभाव

पछिल्लो समय सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीहरूको संख्या घटिरहेको अवस्थामा आफ्नो विद्यालयमा विद्यार्थीहरूको चाप बढि रहेको विद्यालयका प्रधानध्यापक भागवत पौडेलले बताए । विद्यालयमा अहिले साधारण तर्फ कक्षा १ देखि १२ सम्म अंग्रेजी र नेपालीमा पढाइ भइरहेको विद्यालयले जनाएको छ । यस्तै कक्षा ९ देखि १२ सम्म इलेक्ट्रिकल विषयमा पढाइ भइरहेको उनले बताए । उनका अनुसार कक्षा १० पछि सूचनाप्रविधि इन्जिनियरिङ र जियो मेट्रिक्स ( सर्बे ) इन्जिनियरिङमा डिप्लोमा तहको ३ वर्षीय कोर्षको पढाइ हुन्छ ।

यस्तै कक्षा ११ र १२ मा म्यानेजमेन्ट विषयको पढाइ हुने गरेको पनि उनले बताए । शैक्षिक सत्र २०७९ मा २३ सय १६ जना विद्यार्थीहरू रहेको पनि उनले बताए । उनले भने,‘ विद्यार्थीहरू भर्ना गर्न अभिभावकहरू आउनु हुन्छ । तर, हामीलाई ठाउँको अभावले गर्दा विद्यार्थीहरू भर्ना गर्न सक्दैनौँ । हामीसँग अभिभावकहरू झगडा गर्नु हुन्छ । अहिलेको हाम्रो संरचनाले २५ सय भन्दा बढि विद्यार्थी थेग्न सक्दैनौँ । तर, हामीलाई राज्यबाट सहयोग भइरहेको छ । भवनहरू बनिरहेका छन् । तर, ति अहिले अपुग रहेका छन् । ’

अहिले विद्यालयमा ४८ वटा कोठाहरू रहेकोमा ४२ वटा कक्षहरू सञ्चालन हुँदै आएको पनि उनको भनाइ छ । करिब १५ वटा ल्याब, अफिस, स्टोर लगायत रहेका छन् । कोठा अभावका कारण विद्यार्थीहरूलाई ल्याब, स्टोर कोठा, स्टाफ कोठामा राखेर पढाउन बाध्य भएको पनि उनले बताए । उनका अनुसार कक्षा कक्षा ८ मा ४ वटा सेक्सन मध्य २ वटामा अंग्रेजी, कक्षा ९ मा ४ वटा सेक्सन रहेकोमा ४ वटा अंग्रेजी माध्यमको र कक्षा १० मा ५ वटा सेक्सन रहेकोमा ३ वटा अंग्रेजी माध्यमबाट पढाइ हुन्छ । पछिल्लो समय विद्यालयमा निजी विद्यालयबाट आउने क्रम बढिरहेको पनि उनको भनाइ छ ।

यो शैक्षिक सत्रमा कम्तिमा ५ प्रतिशत मात्र विद्यार्थी भर्ना गर्ने

अब आउँदो शैक्षिक सत्रको लागि विद्यार्थीहरू भर्ना हुन आउने क्रम जारी रहेको भएयता पनि कम्तिमा ५ प्रतिशत मात्र विद्यार्थीहरू भर्ना गर्न सकिने उनको भनाइ छ । उनले भने,‘ हाम्रो विद्यालयबाट पनि त्यति मात्रामा विद्यार्थीहरू बाहिर जान सक्छन् । त्यही अनुपातमा हामीले भर्ना गर्ने हो । गत वर्ष सयौँ विद्यार्थीहरू आएका थिए, भर्ना हुनको लागि हामीले भर्ना गर्न सकेनौँ । अहिले पनि आउने क्रम जारी रहेको छ । विद्यार्थीहरू मात्र भर्ना गरेर भएन । राख्ने ठाउँ पनि छैन् ।’
अहिले विद्यालयमा ८ कोठाको भवन बन्दै गरेको भएयता पनि त्यहाँ विभिन्न कक्षाहरू सञ्चालन गर्दा प्याक हुने भन्दै उनले यस वर्षदेखि विज्ञान संकाय सञ्चालन गर्ने योजना रहेको पनि उनले बताए । अहिले ३ सिफ्टमा पढाइ भइरहेको पनि उनले बताए ।

मेघा विद्यालयमा छनौट

संघीय सरकारको मेगा विद्यालय कार्यक्रम अन्तर्गत देशभर २१ वटा उत्कृष्ट विद्यालय मध्य आफ्नो विद्यालय पनि पर्न सफल भएको उनले बताए । आर्थिक वर्ष २०७७ / ७८ मा छनौट भएको र त्यसको लागि डीपीआर पनि तयार भएको उनको भनाइ छ । पूर्णरुपमा सुविधा सम्पन्न र आवासीय बनाउने कार्यक्रम रहेको हुँदा २ वटा ७ सय छात्रछात्राहरू बस्ने छात्रावास बनाउने डीपीआर भएको र क्रमागत भएका कारण यस वर्षदेखि शुरु भएको उनले बताए ।